Ingmar Bergman

Ingmar Bergman (1918-2007)

Sinema yaşamı 60 yıla yaklaşan (1944-2003) İsveçli film ve tiyatro yönetmeni, yazar Ernst Ingmar Bergman 60’ı aşkın film ve 170’i aşkın tiyatro oyununa imza atmış, 100’den fazla kitap ve makale yazmış, sinemayı derinden etkilemiş, sayısız sinemacıya ve sinema eserine ilham vermiş büyük bir sanatçı. 

Protestan bir din adamının oğlu olarak dünyaya gelen ve oyuncak tiyatrolarına düşkünlüğü sayesinde kaçabildiği katı bir ev ortamında yetişen Bergman, sinemayı kendi varoluşsal dertleriyle baş etmek için kullanır. Filmlerinde en fazla tekrar edilen temalar olan katı ebeveynlik, ölüm, aşağılama, sadakatsizlik ve inanç kendi hayatında hep yeri olan meselelerdir. Bergman’ı özel kılan ve perdede bunca yücelten şey de belki sinemayla kurduğu bu son derece kişisel bağdır. Rahatsız edici hakikatlere yüz çevirmek yerine onların üzerine giden ve seyirciyi de bu hakikatlerle yüzleşmeye zorlayan yönetmenin filmlerinde İskandinav coğrafyası büyülü bir biçimde perdeye yansır, çıplaklık ve cinsellik olanca doğallığıyla yer alır.

Bergman’ın eserlerinde kendi içinde sorunlar yaşayan aileler, başarısız sanatçılar, Tanrı’nın sessizliği gibi ortak bazı temaların çeşitlemelerini görmek mümkündür. Aynanın İçinden (Såsom i en spegel,1961), Kış Işığı (Nattvardsgästerna, 1963) ve Sessizlik (Tystnaden, 1963) filmlerinde Tanrı’nın sessizliği öne çıkarken Çığlıklar ve Fısıltılar (Viskningar och rop, 1972), Güz Sonatı (Höstsonaten, 1978) ve Fanny ve Alexander’da (Fanny och Alexander, 1982) aile ilişkilerine odaklanmış, Çıplak Geceler (Gycklarnas afton, 1953) ve Bir Evlilikten Manzaralar’da (Scener ur ett äktenskap, 1973) ise ikili ilişkileri ve sadakatsizliği ele almıştır. Varoluş kaygılarının ağır bastığı filmleri Persona (1966) ve Utanç (Skammen, 1968) yanında geri planda kalsa da Bir Yaz Gecesi Tebessümleri (Sommarnattens leende, 1955) ve A Lesson in Love (En lektion i kärlek, 1954) gibi başarılı komedilere de imza atmıştır. Gelgelelim asla saklamadığı bir şekilde tiyatroyu her zaman sinemanın önüne koyması, sinemasal tarzının zaman zaman “teatral” olmakla eleştirilmesine yol açmıştır.

Geçtiğimiz yıl, doğumunun 100. yılı şerefine bütün dünyada pek çok toplu gösterimi düzenlenen Ingmar Bergman’ın en önemli filmlerinden 6'sı ile Bergman hakkında çekilmiş en etkileyici belgesellerden biri, Sinematek/Sinema Evi’nin 3 Büyük Yönetmen programı kapsamında yeniden seyirciyle buluşuyor.